ضمیر یا pronoun کلمه‌ای است که جایگزین اسم یا عبارت اسمی در جمله می‌شود. اسمی که ضمیر جایگزین آن می‌شود مرجع ضمیر یا antecedent نامیده می‌شود.
به طور کلی ضمایر باعث می‌شوند که جملات کوتاه شوند و اسامی به طور مکرر بیان نشوند. ما در زبان انگلیسی ضمایر زیادی داریم که هرکدام از آنها انواع گوناگون و کاربردهای متفاوتی دارند.
در زبان انگلیسی به طورکلی 8 نوع ضمیر وجود دارد:
| نوع |
کاربرد |
مثال |
| 1.ضمایر شخصی |
الف) ضمایر ملکی: مالکیت را نشان می‌دهند.
ب) ضمایر فاعلی: کاری را انجام می‌دهند و جایگزین اسم می‌شوند.
ج) ضمایر مفعولی: کاری برروی آنها انجام می‌شود و جایگزین اسم می‌شوند. |
Mine, yours, his, hers, ours, theirs and sometimes its.
I, you, he, she, it, we, they
Me, you, him, her, it, us, them. |
| 2.ضمایر ربطی |
جمله‌واره‌ها را به هم متصل می‌کند. |
Who, whom, which, what, that. |
| 3.ضمایر انعکاسی |
به شخص یا چیزهایی ارجاع داده می‌شود که قبلا به آن اشاره شده است. |
Myself, yourself, himself, herself, itself, ourselves, yourselves, themselves. |
| 4.ضمایر نامعین |
به کلماتی ارجاع داده می‌شوند که نامشخص، مبهم یا غیرخاص هستند. |
Everything, everywhere, everybody, something, somewhere, somebody,... |
| 5.ضمایر اشاره |
به چیزهایی اشاره می‌کند که مفرد یا جمع، دور یا نزدیک هستند. |
This, that, these, those. |
| 6.ضمایر پرسشی |
در ابتدای جمله قرار می‌گیرند و یک جمله پرسشی را مطرح می‌کنند. |
What, which, who, whom, whose. |
| 7.ضمایر تاکیدی |
بر انجام دهنده کار تاکید می‌کنند. |
Mine, yours, his, hers, ours, theirs and sometimes its. |
| 8.ضمایر متقابل |
وقتی دو یا چند نفر کاری شبیه به هم انجام می‌دهند. |
Each other, one another |
مقایسه ضمایر انعکاسی (reflexive pronouns) و ضمایر تاکیدی (intensive pronouns) در انگلیسی:
ضمایر انعکاسی و ضمایر تاکیدی ممکن است ظاهرا یکی به نظر برسند؛ اما نقش های متفاوتی را در جمله ایفا می‌کنند. ضمایر انعکاسی فاعل جمله را منعکس می‌کنند و به آن ارجاع داده می‌شوند، در حال که ضمایر تاکیدی فقط به اسم تاکید و تشدید اضافه می‌کنند.
| ضمایر انعکاسی |
ضمایر تاکیدی |
| Myself |
Myself |
| Yourself |
Yourself |
| Himself |
Himself |
| Herself |
Herself |
| Itself |
Itself |
| Ourselves |
Ourselves |
| Yourselves |
Yourselves |
| Themselves |
Themselves |
نقش ضمیر انعکاسی در جمله:
Alexander decided to invite himself to a romantic dinner.
الکساندر تصمیم گرفت تا خودش را به یک شام رمانتیک دعوت کند.
نقش ضمیر تاکیدی در جمله:
Ruby parked the car herself.
روبی خودش ماشین را پارک کرد.
نکته: اگر ضمایر انعکاسی از جمله حذف شوند، جمله ناقص می‌شود و فهم آن نیز مشکل می‌شود؛ اما اگر ضمایر تاکیدی از جمله حذف شوند اختلالی در فهم جمله به وجود نمی‌آید:
حذف ضمیر انعکاسی از جمله:
He must force himself to study.
او باید خودش را مجبور به مطالعه کند.
حال اگر ضمیر انعکاسی را از جمله حذف کنیم:
He must force to study.
او باید مجبور به مطالعه کند.
نکته: همانطور که ملاحظه می‌کنید، مشخص نیست که منظور فاعل چه کسی است و چه کسی را باید مجبور به مطالعه کرد؛ بنابراین معنای دقیق جمله منتقل نمی‌شود و فهم آن مشکل می‌شود.
حذف ضمایر تاکیدی از جمله:
He drives a car himself.
او خودش رانندگی می‌کند.
حال اگر ضمیر تاکیدی را از جمله حذف کنیم:
He drives a car.
او رانندگی می‌کند.
*** نکات مهم :
1. همانطور که می‌بینید با حذف ضمیر تاکیدی مشکلی برای ساختار جمله و فهم آن به وجود نیامد.
2.ضمایر تاکیدی صرفا در جملاتی که فاعل و مفعول به یک چیز اشاره دارند، استفاده نمی‌شوند، اما ضمایر انعکاسی در چنین جملاتی استفاده نمی‌شوند.
3.ضمایر تاکیدی نمی‌توانند نقش مفعول جمله را داشته باشند؛ اما ضمایر انعکاسی می‌توانند.
4.ضمایر تاکیدی بعد از اسم می‌آیند؛ حال آن اسم می‌تواند فاعل یا مفعول باشد.
برای آشنایی بیشتر با انواع ضمیرها و دریافت مثال برای هر یک از آن ها می توانید به مطالعه مقاله آموزش انواع ضمایر انگلیسی به همراه مثال کاربردی بپردازید.